nisbi butlan ne demek?

"Nisbi butlan" terimi, hukukta özellikle sözleşme hukuku alanında kullanılan bir kavramdır. Tam olarak "göreceli geçersizlik" anlamına gelir. Mutlak butlanın (kesin geçersizlik) aksine, nisbi butlanlı bir sözleşme, belirli kişilerin talebi üzerine geçersiz sayılabilir. Başka bir deyişle, geçersizliğe itiraz hakkı sadece belirli kişilerde bulunur. Bu kişiler genellikle sözleşmenin taraflarından biri ya da sözleşmenin geçersizliğini etkileyen menfaat sahipleri olabilir.

Nisbi butlanın oluşması için genellikle sözleşmenin yapımında bazı kusurların bulunması gerekir. Bu kusurlar şunları içerebilir:

• Rıza kusurları: Tehdit, hile, yanıltma veya baskı gibi sebeplerle verilen rıza. Sözleşme taraflarından birinin rızası bu yollarla elde edilmişse, sözleşme nisbi olarak butlandır.
• Ehliyetsizliğin bazı halleri: Kısıtlılar ve bunların vasilerinin muvafakatiyle yapılan bazı sözleşmeler nisbi butlan içerebilir.
• Yasal düzenlemelerin ihlali: Bazı sözleşmeler, belirli yasal düzenlemelere uyulmaması sebebiyle nisbi olarak butlandır. Örneğin, belirli bir işlemin yapılması için gereken izinlerin alınmaması gibi.
• Aksi takdirde sözleşmenin geçersiz sayılacağı hususların varlığı: Kanun, sözleşmenin geçerliliği için belirli şartlar koyabilir, bu şartların yerine getirilmemesi nisbi butlana sebep olabilir.

Mutlak butlandan farkı:

• İtiraza bağlıdır: Nisbi butlanlı bir sözleşmenin geçersizliği, ilgili kişilerin mahkemeye başvurarak sözleşmenin feshedilmesini talep etmelerine bağlıdır. İtiraza başvurulmazsa sözleşme geçerli sayılır.
• Sadece belirli kişiler itiraz edebilir: Mutlak butlanda herkes geçersizliğe itiraz edebilirken, nisbi butlanda sadece belirli kişiler (örneğin sözleşmenin taraflarından biri veya etkilenmiş üçüncü şahıslar) itiraz edebilir.
• İtiraz hakkının zamanaşımı: Nisbi butlana ilişkin itiraz hakkı genellikle bir zamanaşımına tabidir. Belirli bir süre geçtikten sonra itiraz hakkı düşebilir.

Özetle, nisbi butlan, sözleşmenin geçersizliği konusunda belirli bir kısıtlama getirir. Geçersizlik, sadece belirli kişilerin talebi ve yasal süreler içerisinde gerçekleşebilir. Bu nedenle, nisbi butlanlı bir sözleşme, mutlak butlanlı bir sözleşmeye göre daha az ciddi bir geçersizlik halidir. Ancak, bu durum, nisbi butlanlı bir sözleşmenin herhangi bir hukuki sonuç doğurmayacağı anlamına gelmez. İlgili kişiler tarafından itiraz edilmesi halinde sözleşme geçersiz sayılır ve taraflar arasındaki haklar yeniden düzenlenir.

Bu bilgiler genel bilgi amaçlıdır ve hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Belirli bir durumda nisbi butlanın olup olmadığına dair karar, ilgili hukuk kuralları ve sözleşmenin özel koşullarına bağlı olarak bir hukuk uzmanının yapacağı değerlendirme sonucunda verilebilir.